ASTRUP FEARNLEY MUZEJ U OSLU
Astrup Fearnley muzej u Oslu (Astrup Fearnley Museet) jedan je najznačajnijih evropskih muzeja savremene umetnosti. U njegovoj stalnoj postavci se nalaze dela vizuelnih umetnika kao što su: Andy Warhol, Lucien Freud, Francis Bacon, Georg Baselitz, Anselm Kiefer, Georg Richter, Bruce Neuman, Maurizio Cattelan, Chrisopher Wool, Olafur Eliaason, Mathey Barney, Demian Hirst i Jeff Koons. Značajan broj umetničkih dela koja su zastupljena u zbirci, stvorili su Amerikanci (već proslavljeni Koons, Barney, Wool, ali i mlađa generacija kao što su Paul Chan, Frank Benson, Nate Lowman i Dan Colen) ili umetnici koji su njima inspirisani. Zbog toga deo Astrup Fearnley zbirke predstavlja i jednu od najznačajnijih kolekcija savremene američke umetnosti u Evropi mada u poslednje vreme, muzej pokazuje sve veće interesovanje i za savremenu evropsku, brazilsku, japansku, kinesku i indijsku vizuelnu umetnost.
Astrup Fearnley muzej je otvoren 1993. godine u Oslu, zahvaljujući Fondaciji koju su osnovali potomci čuvene norveške porodice brodograditelja, tačnije zahvaljujući njihovoj privatnoj kolekciji dela savremene vizuelne umetnosti, čiji počeci datiraju iz 60-tih godina prošlog veka. Nakon 19 godina, u jesen 2012. godine, Astrup Fearnley zbirka je premeštena u modernu građevinu, na rubu osloanskog fjorda, u oblast Tjuvholmen, koju je projektovao Italijan Renzo Piano, dobitnik prestižne Prickerove nagrade, poznat po projektima kao što su Centar Džorž Pompidu u Parizu, aerodrom Kansaj u Osaki ili zgrada Šard u Londonu.
Za mnoge je Astrup Fearnley muzej i sam umetničko delo; sazdan od stakla i drveta, okružen vodom, s dva ogromna izložbena paviljona i staklenom krovnom konstrukcijom koja podseća na brodska jedra – ikona savremene Norveške. Projekat ovog muzeja je zapravo neka vrsta povratka Pjanovim počecima budući da je Centar Žorž Pompidu projektovao sa željom da oponira ideji monumentalnih i izolovanih galerija-mauzoleja. Jednako kako je plato ispred popularnog Bobura (Georges Pompidou) postao mesto okupljanja i susreta, kako Parižana tako i turista, njegova ideja je bila da i u Oslu projektuje prostor u kojem bi se umetnost inkorporirala u svakodnevni život na jedan nepretenciozan način – da stvori mesto na koje bi ljudi svratili da popiju kafu, da porazgovaraju, da posede na suncu, da bi se, “pre ili kasnije, zaljubili i u umetnost”. Pošto je izgradnja ovog muzeja sastavni deo projekta Tjuvholmen Icon Complex, čiji je cilj da ovaj deo Osla transformiše u kraj bogat kulturnim sadržajima, u zonu sa galerijama, hotelima i restoranima, muzej, kao i prostor izvan zgrade, po Pjanovoj zamisli, predstavlja mesto u kojem se “umetnost susreće sa životom” te je zgrada integrisana sa okolinom u jednu organsku celinu. Ispred muzeja je uređen vrt i plaža a u muzejskom parku se nalaze skulpture poznatih umetnika kao što su Paul McCarthy, Anthony Gormley, Anish Kapoor ili Franz West.
Uprkos orjentaciji ka najznačajnijim, svetski priznatim imenima, muzej sem što želi da vrhunsku savremenu vizuelnu umetnost dovede u Oslo i učini je vidljivom i dostupnom, otvara prostor za dijalog sa norveškom umetničkom scenom i vodi računa o nacionalnom diskursu, o savremenim norveškim umetnicima. Tako je u njemu organizovana i retrospektiva jednog od najprovokativnijih norveških umetnika koji niz godina živi u Njujorku. U pitanju je, kontroverzni, ali priznati Bjarne Melgor ili Melgard kako se njegovo ime u našoj štampi transkribuje (Bjarne Melgaard) koji u svojim delima problematizuje pitanje (homo) seksualnosti i alijenacije, i bavi se tabuima, kombinujući fikciju sa realnošću. Kritičari ističu da njegova umetnost iako veoma savremena, zapravo pripada “dugoj tradiciji ekspresionizma koja datira od Edvarda Munka, koji je neka vrsta njegovog duhovnog mentora”.
Već kako to obično biva, mediji su posebnu pažnju obratili na Astrup Fearnley kolekciju tek kada je na aukciji u Sotebiju za 5,6 miliona dolara otkupljen čuveni Kunsov (Jeff Koons) rad – skulptura Majkla Džeksona sa šimpanzom Bablsom (Michael Jackson and Bubbles), koji je naravno, jedan od favorita stalne postavke u kojoj su, po rečima glavnog kustosa, među najznačajnijim delima “radovi autora grupe Mladi britanski umetnici (Young British Artist), nemački neoekspresionisti i savremeni engleski slikari”. Ali, kako u katalogu stalne postavke piše: “namera muzeja nije u tome da pažnju poklanja slikarskim školama ili umetničkim pokretima već individualnim radovima i poetikama”. Cilj je da kolekciju čine najbitnija dela savremene umetnosti koja “pomeraju granice u vizuelnoj kulturi i ruše postavljene kanone”. U kolekciji se tako može videti Murakamijeva (Takeshi Murakami) skulptura porno-zvezde japanskih anima, 3-metre Girl i Was Jesus Heterosexual čiji su autori Žilbert i Džordž (Gilbert&George), Metju Barnijevi (Matthew Barney) printovi Cremaster 3: Entered apprentice i Cremaster 2, Deseret, 4/4 kao i instalacija Cremaster 5: Lánchíd: The Lament of the Queen of Chain. Zvezda stalne postavke je i, ako je suditi po New York Magazinu, “najuspešniji Amerikanac od pojave Endija Vorhola”, Džef Kuns sa radovima iz serije Made in Heaven – Close up i Blow Job-Ice, koji su deo projekta u kojem provocira uobičajeno poimanje estetskog, približavajući savremenu umetnost pornografiji. Navedeni radovi ga prikazuju nagog u eksplicitnim provokativnim erotskim pozama sa bivšom suprugom, porno-zvezdom Ilonom Staler, poznatijom kao Čičolina.
Po mnogim anketama najslavniji i najbogatiji živi umetnik, centralna figura pokreta Mladi britanski umetnici, Demian Hirst, jedan je od najzastupljenijih autora u muzejskoj zbirci. Nakon što je 1995. godine nagrađen prestižnom Tarnerovom nagradom, njegove skulpture, instalacije i slike inspirisane opsesivnim motivom njegove poetike – fenomenom smrti (koju prikazuje na groteskan način, što u mnogima izaziva zgražanje i negodovanje) postaju ključna dela savremene umetnosti. U muzeju su u staklenim vitrinama izloženi njegovi poznati radovi – mrtve životinje (ovca, krava i tele), sačuvane u rastvoru formaldehida – God Alone Knows i Mother and Child Divided, kao i crna lobanja po imenu New religion-The fate of man, zatim Skin cancer, Leukemia, The Last supper i I feel Love.
Pažnju posetilaca, no svakako manje od radova Kunsa i Hirsta, privlače i fotografija nage 10-godišnje Bruk Šilds pod nazivom Spiritual America Ričarda Princa (Richard Prince), rad Huan Jong Pinga (Huang Yong Ping) Colloseum iz 2007. godine, kao i 1, 88 m visoka skulptura nagog muškarca od fiberglasa Male Mannequin i Aluminum Girl Čarlsa Reja (Charles Ray).
Muzej poseduje i značajan izbor radova žena-umetnica kao što su Sam Taylor Wood ili Cindy Sherman (print Untitled #458 i dr.), koja je po rečima kustosa Hanne Beathe Ueland, “konceptualnim portretima redefinisala fotografiju i njenu ulogu u savremenoj vizuelnoj kulturi”. U muzeju se mogu pogledati njeni auto-portreti na kojima sebe predstavlja kao heroinu klasičnih filmova, pin-ap model ali i kao grotesknu karikaturu ili klovna. U kolekciji se nalaze i C-print Soraya i crno-beli video po imenu Fervor iranske umetnice Shirin Neshat, koja živi i stvara u egzilu u Njujorku kao i rad još jedne u nizu celebrity ličnosti iz pokreta Mladi britanski umetnici, Tracy Emin. Emin, koja je nominovana za prestižnu Tarnerovu nagradu, poznata je, između ostalog, bnaš kao i Koons i Bjarne Melgaard, po skandalima u privatnom životu. Udeo autobiografskog u njenom radu je eksplicitan, iskustvo nasilnog prekida trudnoće te kako je silovana kao tinejdžerka, intimni su podtekst mnogih njenih značajnih radova. Njen rad Not to much to ask sa provokativno-ironičnim narativom I Want An International Lover And I Want Them To Love Me More Than The World nalazi se u stalnoj postavci muzeja, u selekciji direktora ove institucije, istoričara umetnosti iz Rejkjavika, po imenu Gunar B. Kvaran, koji je i najzaslužniji što se u muzeju može pogledati upravo ovakav izbor dela, koja se bave temama kao što su politika, religija, reality televizija, slava, kič, identitet, lepota, globalizacija, seksualnost, telo, kolektivno pamćenje, alijenacija, potraga za identitetom i sl.
U muzeju se pored stalne postavke, nekoliko puta godišnje realizuju i pojedinačne izložbe. Među najzapaženijim bile su retrospektivne izložbe: Bjarne Melgaard: Jealous iz 2019. godine i Cindy Sherman: Untitled Horrors iz 2013.
Melgorove izložbe, gotovo uvek prate skandalozni natpisi u medijima, te se slično dogodilo i sa ovom u Astrup Fearnley muzeju u Oslu. Mediji ga optužuju da svojom umetnošću promoviše pedofiliju, dečiju pornografiju, seks sa životinjama i sadomazohizam i a njegovu umetnost često definišu kao pornografsku, kvazi-religioznu. Čini se da se Norvežanin ne osvrće mnogo na takve optužbe i da ga u suštini ne interesuje etika, već estetika te granice seksualnih sloboda i lična ekspresija, bez obzira na recepciju njegovog dela, ili uprkos njoj. I pored svega, on je nakon Munka, internacionalno najpriznatiji norveški umetnik.
Radovi sa izložbe Untitled Horrors Cindy Sherman obuhvatali su cikluse nastale u periodu od sredine 70-tih godina prošlog veka do danas. Akcenat izložbe bio je stavljen na “uznemirujući i groteskni aspekt na njenim fotografijama” u rasponu od filmskih kadrova, modne fotografije, klasičnih portreta do serija u kojima istražuje teme kao što su prirodne nepogode, katastrofe, pornografija i svet bajki. Fokus je stavljen na alegorije ljudskog postojanja prikazane u ciklusima Disasters, Civil War i Horror & Surrealism.
Trenutno (22.05.15 – 27.09.15) je u muzeju aktuelna izložba norveškog kolekcionara, po imenu Erling Kagge. Ovaj ugledni norveški advokat, u javnosti poznat kao jedan od najvećih savremenih avanturista, obišao je Severni i Južni pol i popeo se na Mont Everest. Izložba radova 18 umetnika, pod naslovom Ljubavna priča (Love Story), predstavlja izbor iz njegove kolekcije, čiji počeci sežu do 80-tih godina XX veka, kada je nabavio prvi umetnički rad, da bi tokom vremena nastala značajna kolekcija u kojoj se mogu videti radovi umetnika kao što su: Dan Attoe, Tauba Auerbach, Trisha Donnelly, Olafur Eliasson, Mark Handforth, Sergej Jensen, Adriana Lara, Raymond Pettibon, Manfred Pernice, Kirsten Pieroth, Andreas Slominski, Wolfgang Tillmans ili Franz West. Kustosi ove izložbe su, pored samog kolekcionara, Gunnar B. Kvaran i Theresa Möllenhoff.
Sem stalne postavke i privremenih izložbi, u Astrup Fearnley muzeju se redovno realizuju stručna vođenja za posetioce, raznovrsni edukativni sadržaji za učenike i studente, postoji klub za decu i za tinejdžere, odlično opremljena knjižara, restoran i kafe, a upotreba mobilne tehnologije je posebno prilagođena kako bi interakcija sa izloženim delima bila što pristupačnija mlađim generacijama. Takođe, u skladu sa modernim principima menadžmenta, deo muzejskog prostora moguće je iznajmiti za različita socijalna okupljanja, za konferencije i seminare, s tim što iznajmljivanje muzejskog prostora podrazumeva i mogućnost stručnog vođenja kroz muzejsku postavku. Uostalom, osnovni cilj Astrup Fearnley Fondacije jeste da “vrhunska dela savremene umetnosti učini što dostupnijim široj javnosti”, budući da, složićemo se sa rečima Renca Pjana izgovorenim na svečanom otvaranju nove zgrade muzeja, “umetnost čini ljude boljim a umetnički prostori čine grad lepšim mestom za život”.
 jedan je najznačajnijih evropskih muzeja savremene umetnosti. U njegovoj stalnoj postavci se nalaze dela vizuelnih umetnika kao što su: Andy Warhol, Lucien Freud, Francis Bac){kind=link}