Nekoliko pitanja o Centru za fotografiju postavljena Ivanu Petroviću, uredniku programa i jednom od njegovih osnivača
Centar za fotografiju (CEF) je nevladino i neprofitno udruženje osnovano u Beogradu 2011. godine sa ciljevima istraživanja, proučavanja i promovisanja fotografije kao društvenog fenomena u najširem smislu. U sklopu opšte datih ciljeva neke od aktivnosti CEF-a bi bile: afirmacija fotografije u kontekstu srpske tradicije i kulture sa ciljem baštinjenja fotografskog nasleđa – prikupljanja negativa i fotografija, fotografske opreme, dokumenta i svedočanstva o specifičnim događajima i fenomenima iz domena fotografije i fotografske produkcije; CEF organizuje, samostalno ili u zajednici sa drugim organizacijama, izložbe, predavanja, prezentacije, skupove, promocije, tribine, kao i druge oblike edukacije u oblasti izučavanja fotografije; objavljuje knjige i druge publikacije o pitanjima koja se odnose na fotografiju, sarađuje sa univerzitetima, stručnim udruženjima i drugim organizacijama u zemlji i inostranstvu koja se bave izučavanjem fotografije.
Osnivači i urednici Centra za fotografiju su Mihailo Vasiljević i Ivan Petrović, vizuelni umetnici i fotografi iz Beograda.
![Fotograf nepoznat, [Grupa dece pored potoka], cb negativ 6x4.5 cm, c. 1930](http://www.supervizuelna.com/wp-content/uploads/2013/04/Fotograf-nepoznat-Grupa-dece-pored-potoka-cb-negativ-6x4.5-cm-c.-1930.jpg)
Čini se da je ovakav projekat trebalo da nastane znatno ranije, da li u obliku muzeja fotografije ili baš ovakvom, fleksibilnijem i možda bolje prilagođenom aktuelnom trenutku. Šta je uticalo na to da se to ne dogodi do 2011. godine, odnosno da se dogodi baš 2011. godine?
Pre svega, smatram da se društvo u kome živimo oformilo na procesima diskontinuiteta kulturnih razvoja. Ne bih dalje ulazio u analize ovog fenomena, ipak, mislim da odnos koji zauzimamo prema kulturnom nasleđu, da budem konkretniji, prema zaostavštinama materijalne kulture, direktno utiče na shvatanje i izgrađivanje našeg odnosa prema fotografiji. To je po meni suštinski problem koji dalje uslovljava i pitanja visokoškolske edukacije ili muzejske sistematizacije, na primer. Činjenica je, recimo, da Muzej savremene umetnosti u Beogradu još uvek ne poseduje odvojeno odeljenje za fotografiju ili da pozicija centralnog depoa u nekim značajnim muzejima kod nas još uvek označava sistematsku osnovu rada.
Generalno, po svojoj zamisli i aktivnostima, naše udruženje je anahrona pojava prema merilima aktuelnih svetskih prilika, s obzirom da se sa realizacijom sličnih ideja otpočelo pre četrdesetak godina. Kada ovo pominjem uzimam u obzir institucionalno organizovana rešenja koja su fotografski medij podigle na nama nezamisliv nivo, bilo organizovanjem samostalnih fotografskih institucija ili kao specijalizovanih odeljenja u okviru muzejskih praksi. Svakako da su ovakvi poduhvati kod nas trebalo biti ranije osmišljeni, naročito kao državna strategija baštinjenja fotografskog nasleđa, i mišljenja sam da su njihovim izostajanjem ostvoreni propusti koji su uslovili velike, ili čak potpuno nenadoknadive gubitke.
U jednom takvom ambijentu, dakle, kao posledica svega pojavila se ideja o osnivanju udruženja koje bi se zauzelo za pokretanje upravo onih aktivnosti iz oblasti fotografije koje nedostaju u lokalnoj sredini i time skrenula pažnja na značaj fotografskog nasleđa kao bitnog činioca, kako u shvatanju naše kulture uopšte, tako i njenog pravilnijeg razumevanja i daljeg afirmisanja u okvirima savremene umetničke produkcije.
Verovatno ste prepoznali slične organizacije i inicijative u svetu. Sličnost se, naravno, može prepoznati zahvaljujući formalnim kvalitetima (obimu, konceptu, programu), ali i odnosu društva prema delatnosti organizacije. Imajući to u vidu, da li delatnosti i aktivnosti Centra vidite kao deo šire mreže, krajnje specifičnu tvorevinu ili prenagljujem predstavljajući stvari toliko kontrastno?
U većoj ili manjoj meri ovakva ili slična udruženja su svakodnevna pojava u svetu. Jednom pokrenuta arhivska groznica ostavila je značajne posledice na dalje shvatanje kulture i umetnosti; proces revizije je zamenio proces proizvodnje, tumačenje starog je značajnije od proizvodnje novog. Kao jedno od meni zanimljivih udruženja navešću Arab Image Foundation, osnovano 1997. godine u Bejrutu, čiji je jedan od osnivača libanski umetnik Akram Zaatari. Ipak, ovo je specifičan primer i njihova aktuelnost, bez obzira na kvalitet koji je zaista na nivou, ne može se tumačiti van aktuelnog političkog konteksta koji postoji u odnosima arapskog sveta i zapadne civilizacije.
Ovakva udruženja, pre svega, imaju zadatak da skrenu pažnju i da dodatno objasne lokalne pojave i fenomene iz oblasti fotografije koji su bili skrajnuti za javnost, jer im nije pridavana naročita važnost shodno kulturološkim zakonitostima u okviru kojih su nastajali. Dalja afirmacija tog materijala na regionalnom i svetskom nivou podjednako je važna, ali je pre svega neophodno pravilno objasniti njegov značaj i poziciju na lokanom nivou, uzimajući u obzir zakonitosti svojstvene ambijentu i okolnostima iz kojih ti fenomeni proističu. Možda nije loše da pomenem da smo nedavno dobili poziv da prikažemo radove iz kolekcije CEF-a na izložbi u Sloveniji koja se planira za sledeću godinu, a takođe smo ostvarili kontakt sa nama sličnim udruženjem u Poljskoj sa kojim očekujemo buduću saradnju…
Fotografsko nasleđe (negative, fotografije, fotoopremu, dokumenta…) ljudi ne doživljavaju isto. Ako govorimo o autorskim projektima, možemo govoriti o namerama, odnosno značenju. Kada se radi o arhivskom materijalu, čini se da značenja ima koliko i posmatrača. Da li CEF ima kriterijume po kojima nešto spada u opseg vaše delatnosti, ili pripada arhivi, ili upravo odsustvo kriterijuma čini CEF onim što jeste?
Taj kriterijum se može opisati kao stav da sve može biti podjednako važno, jer se često radi o elementarnom spasavanju matrijala kome preti fizičko uništavanje. Ako je reč o snimcima, filmovima naročito, on se može posmatrati sa pozicije na koji način mi dati materijal prikazujemo – način naše revizije objašnjava kriterijum.
Ako se, uopšte, može govoriti o takvom čemu, šta bi bila idealna budućnost CEF-a?
Hm, pa o tome se verovatno ne može govoriti jer, idealno bi bilo to da čitav ovaj posao, umesto Mihaila i mene, obavlja neko drugi. (Smeh)
Beograd, 24. 04. 2013.
 je nevladino i neprofitno udruženje osnovano u Beogradu 2011. godine sa ciljevima istraživanja, proučavanja i promovisanja fotografije kao društvenog fenomena u najširem smislu. U sklopu opšte dat){kind=link}