Tkane skulpture Jagode Buić
Premda mi danas, zbog neslućena razvoja sredstava informiranja i prometa, živimo u tzv. međunarodnom svijetu, moram istaći da svaki čovjek, svaki umjetnik, nosi biljeg vlastite tradicije. Neki kažu da moje tapiserije podsjećaju na udovičke haljine iz krševitih predjela u Dalmaciji. Neki pak tvrde da pojedina djela bojom prizivaju ratničke pojase iz Crne Gore. Može biti. Ne odričem vezu s našom tradicijom, ali ipak osjećam pripadnost umjetničkom izražavanju ovoga vremena. (Jagoda Buić, 1966)
U Muzeju savremene umetnosti u Beogradu, 23. novembra 2023. godine, otvorena je izložba Esencijalnost niti hrvatske i jugoslovenske umetnice Jagode Buić. Na četvrtom i petom nivou muzeja, do 26. februara 2024. godine, biće predstavljen deo stvaralaštva ove multimedijalne umetnice, kako kustoskinja izložbe Svetlana Mitić naglašava, jedne od ključnih umetničkih pojava druge polovine 20. veka na jugoslovenskom prostoru.
Stvaralaštvo Jagode Buić obuhvata širok spektar likovnog izraza, od pozorišne i filmske scenografije i kostimografije, preko tapiserije kao najznačajnijeg područja njenog delovanja, do serije specifičnih radova na papiru i od papira, poput crteža, kolaža i asemblaža, kojima počinje da se bavi od 2000. godine.
Počev od 1962. godine, konkretno delom Reminiscencija na Dubrovnik (1962), Jagoda Buić počinje da se bavi tapiserijom, koja će sve do početka građanskog rata u Jugoslaviji biti dominantan oblik izražavanja u njenom radu. U svom intenzivnom bavljenju tapiserijama, umetnica je prošla kroz više stvaralačkih faza: od klasičnih i tapiserija izrađenih u vidu plitkog reljefa, preko tapiserija perforirane površine i sa brojnim otvorima i prorezima, koji uvode belu površinu zida kao ravnopravan element celine, do tapiserija koje, potpuno oslobođene zida, predstavljaju prostorne oblike u potpunosti sposobne da samostalno funkcionišu. Ovim potonjim radovima u prostoru, poput tapiserije Vertikala II (1970), Jagoda Buić je redefinisala pojam tapiserije, pretvorivši je u tzv. tkanu skulpturu. Ona je tapiseriju oslobodila tradicionalne uloge podređene slikarskoj disciplini, i dodelila joj autonomnost zasebnog umetničkog medija.
Ipak, pored savremenog senzibiliteta koji je Jagodu Buić podstakao na radikalno drugačije poimanje i tretiranje tapiserije, u svome radu umetnica teži da predstavi i zadrži tradiciju ambijenta iz koga potiče. Pronalezeći inspiraciju u svom zavičaju – u suncu, kršu, spomenicima i ljudima Dalmacije – Jagoda Buić je svojim tkanim komadima, uprkos njihovoj masivnosti i težini, podarila utisak lakoće, vibrantnosti, ustalasane površine pod uticajem blagog strujanja vazduha, koji posmatrača neminovno asociraju na primorske prizore, uz koje je sama umetnica odrastala, pored kojih je živela i stvarala. Tako pokret – pokret poput vetra, oluje, talasa, mora, nemira, vazduha, materije, duše – postaje osobeni simbol ovih radova, nastalih primenom vune, sisala i kudelje, prirodnih boja, među kojima se posebno ističe poliptih Dinamički krug (1977).
Istraživanje i emancipovanje tapiserije kao medija, Jagodi Buić donelo je međunarodni ugled. Umetnica je tokom višedecenijske karijere svoje monumentalne tekstilne instalacije izlagala na svetskim bijenalima u Veneciji, Sao Paulu, Lozani, kao i u brojnim važnim svetskim muzejima. Njena se dela danas nalaze u mnogim javnim i privatnim svetskim umetničkim zbirkama.
Pored gorepomenutih tapiserija – Reminiscencija na Dubrovnik (1962), Vertikala II (1970) i Dinamički krug (1977) – u sklopu izložbe Esencijalnost niti, predstavljeno je još devet tapiserija, devetnaest skica i crteža, kao i jedan video-rad Jagode Buić. Izloženi radovi deo su zbirke Muzeja savremene umetnosti, kao i zbirke Muzeja primenjene umetnosti, umetničke kolekcije Palate Srbije, umetničke kolekcije firme International CG u stečaju, zbirke Muzeja grada Beograda, kolekcije galerije Haos, Radionice za izradu tapiserija Atelje 61 iz Novog Sada, kao i deo više privatnih kolekcija u Beogradu. Izložba, zajedno sa predstavljenim radovima, omaž su umetnici koja je, u duhu vremena u kom stvara, tapiseriju izvela u prostor.
Jagoda Buić rođena je 1930. godine u Splitu, gde završava osnovnu i srednju školu. Godine 1949. upisala je Akademiju za primijenjenu umjetnost u Zagrebu, a studije kostimografije i scenografije nastavlja 1952. godine u Rimu i Veneciji. Diplomirala je 1954. godine u Beču na Akademiji primenjenih umetnosti, na Odseku za unutrašnju arhitekturu i na Odseku za tekstil.
